E-learning als brug naar de praktijk

E-learning is hot, maar hoe zet je het effectief in? Veel trainers gebruiken e-learning om deelnemers vóór de training aan het werk te zetten, zodat ze tijdens de training sneller en effectiever kunnen oefenen. Wij doen dit andersom: eerst de training en dan de e-learning. In dit blog leg ik uit waarom wij dat zo doen en geef ik praktische tips.

E-learning vooraf: het ligt zo voor de hand

Met e-learning kun je deelnemers vóór een training opdrachten laten maken en materiaal laten bekijken. Ze bekijken voorbeelden, uitlegfilmpjes en animaties, beantwoorden vragen, lossen puzzels op en ga zo maar door. Hierdoor komen ze op een hoger niveau binnen en kun je tijdens de training sneller en effectiever werken. Je hebt geen uitleg meer nodig en deelnemers kunnen meteen oefenen. Dat lijkt super aantrekkelijk.

Maar deelnemers opdrachten laten maken vóór de training heeft ook een nadeel: niet alle deelnemers doen het. Wanneer je ze vraagt een kort filmpje te bekijken en het belang ervan benadrukt, doen de meesten dat nog wel. Maar wanneer je meer vraagt, ontstaan er verschillen tussen mensen. Sommige mensen duiken er meteen in, anderen komen er niet aan toe. Dit is net als bij ander ‘huiswerk’ dat je opgeeft voor de training.

Daar komt bij dat deelnemers niet allemaal evenveel opsteken van voorbereidende opdrachten. Wie al veel ervaring heeft, kan uitleg en voorbeelden goed plaatsen en leert veel. Maar wie nog weinig heeft meegemaakt, vindt een uitleg al snel betekenisloos. De inhoud haakt nog niet aan eigen ervaringen.

Veel copiloten vinden het lastig om iets tegen de gezagvoerder te zeggen als ze vermoeden dat hij een fout maakt. Daarom krijgen ze een training assertiviteit. Onderzoekers hebben gekeken wie daar het meest van opsteekt. Dat zijn copiloten die al drie keer een bijna-crash hebben meegemaakt die werd veroorzaakt door de gezagvoerder. Zij zijn ‘bewust onbekwaam’ en realiseren zich dat ze de bijna-crash hadden kunnen voorkomen door hun mond open te doen. Hierdoor leren ze meer van een training assertiviteit dan copiloten die nog geen bijna-crash hebben meegemaakt. Je vindt het hele onderzoek hier.

E-learning vooraf vergroot verschillen uit

Wanneer je e-learning voor de training geeft, loop je dus de kans dat de verschillen tussen deelnemers groter worden. Zelfverzekerde en ervaren deelnemers komen goed voorbereid naar de training. Onzekere en onervaren deelnemers hebben weinig opdrachten gemaakt of hebben er weinig van opgepikt Dat merk je wanneer je wilt beginnen met oefenen. Dan krijg je vragen over dingen die al in de voorbereidingsstof zaten of je merkt dat maar een deel van de groep zich bemoeit met discussies en goede feedback geeft.

De vraag is: wat doe je dan? Leg je de stof van de e-learning nog een keer uit, zodat ook de onzekere of onervaren deelnemers kunnen aanhaken? Als je dat doet, loopt je programma geheid uit en balen de deelnemers die zich wel hebben voorbereid. Of denk je ‘eigen schuld, dikke bult’ en ga je door met de deelnemers die zich wel hebben voorbereid? In dat geval krijg je een tweedeling in de groep. De deelnemers die het allemaal snappen, willen met elkaar oefenen en mijden de onzekere of onervaren deelnemers. Kortom, met uitgebreide e-learning vooraf krijg je problemen in de training.

E-learning na afloop als brug naar de praktijk

De afgelopen twee jaar hebben we geëxperimenteerd met e-learning ná de training. Dat lijkt goed te werken. In de training zelf zorgen we ervoor dat alle deelnemers op hetzelfde niveau komen. Met de ‘glijbaan’ laten we iedereen ervaren what’s in it for them. Deelnemers zijn dan optimaal gemotiveerd om te leren. Vervolgens bouwen we in de trap aan succes. Hierdoor krijgen de deelnemers meer kennis en inzicht, meer vaardigheden en meer vertrouwen in hun eigen kunnen.

Aan het eind van de training zijn de deelnemers dan gemotiveerd om de stof toe te passen en zitten ze ergens tussen bewust onbekwaam en bewust bekwaam in. Dat betekent dat ze een aantal vaardigheden enigszins kunnen toepassen, maar vanzelf gaat het nog niet. En dan komt de e-learning om de hoek, want wij gebruiken die om de brug te slaan tussen onze train de trainer en de toepassing. Daarvoor hebben we een elektronische leeromgeving gebouwd die uit drie elementen bestaat. Een vierde element hadden we al, los van de leeromgeving.

1. Korte uitleg van de theorie

Van alle onderdelen in de training hebben we korte uitlegfilmpjes gemaakt – de meeste zijn een minuut of zeven. De uitlegfilmpjes behandelen dezelfde stof als in de boeken en in reader staat. Maar deelnemers geven aan dat ze de filmpjes toch enorm waarderen, want daarmee krijgen ze de stof weer scherp. Dat helpt ze als ze de stof willen gaan passen.

2. Voorbeelden

We hebben opnames met voorbeelden van vrijwel alle vaardigheden die de deelnemers leren. Hoe voer je een gesprek met een opdrachtgever, hoe begeleid je de ‘confronterende start’, wat doe je met weerstand? De filmpjes zijn ondertiteld vanuit de theorie, zodat de deelnemers herkennen wat de trainer doet. Daardoor wordt de stap naar hun eigen praktijk kleiner: ze zien letterlijk voor zich wat ze kunnen doen.

In de voorbeeldfilmpjes gaat lang niet alles perfect. Dat laat ik ook zien met de ondertitels, bijvoorbeeld: ‘De trainer vergeet hier de brug.’ Deelnemers waarderen dat: ze zien dat het geen ramp is als je iets vergeet. En als het wél erg is, zien ze hoe je die fout herstelt.

3. Toepassingsvragen

Per onderwerp kunnen deelnemers meerkeuzevragen beantwoorden. De vragen komen uit de praktijk. Dit is bijvoorbeeld een vraag over het gesprek met de opdrachtgever.

De opdrachtgever zegt: ‘We moeten echt klantgerichter worden. Ik denk dat het belangrijk is dat tussen de oren komt dat het de klant is waar we het voor doen!’ Wat is de juiste vervolgvraag?

A. Stel dat ik de training gegeven heb, wat is er dan anders?
B. Wat hoop je dat de training oplevert?
C. Heb je een voorbeeld wanneer mensen nu niet klantgericht zijn en het wel zouden moeten zijn?
D. Wat levert het jullie bedrijf op als de medewerkers klantgerichter zijn?

Ik bedenk de toepassingsvragen vanuit de praktijk. Waar lopen deelnemers in de praktijk tegenaan en hoe kan ik daar een helpende vraag van maken? Het zijn dus ook geen ‘examenvragen’ maar vragen die deelnemers helpen om de stof te vertalen naar de praktijk. Juist als je ze verkeerd beantwoordt, leer je van de toelichting.

4. Opnames van deelnemers

Tot slot leren deelnemers ook veel door zichzelf te observeren. In onze opleidingen zitten minitrainingen met feedback en herkansingen en die nemen we altijd op. We zetten de opnames niet op de elektronische leeromgeving, maar we geven ze wel aan de deelnemers, zodat ze kunnen zien wat ze doen. In dit artikel op LinkedIn kun je lezen hoeveel deelnemers daarvan opsteken.

En werkt dat echt?

En slaat e-learning dan echt een brug naar de praktijk? Ik kwam een artikel uit 2005 tegen waarin twee wetenschappers die vraag onderzoeken. Beiden werken aan een medische faculteit waar osteopaten worden opgeleid. Dat gebeurt op een vrij traditionele manier.

1. De studenten observeren een docent die voordoet hoe je een schouderklacht behandelt, terwijl hij uitlegt wat hij precies doet.
2. De studenten oefenen in tweetallen en maken zich de procedure zo eigen.

De onderzoekers denken dat studenten zo wel nieuwe vaardigheden leren, maar niet het vertrouwen opbouwen dat ze nodig hebben om die vaardigheden toe te passen in de praktijk. Hun self-efficacy beliefs blijven dus te zwak. En dat zal ertoe leiden dat de studenten hun vaardigheden onvoldoende durven gebruiken in de praktijk. Om dit probleem aan te pakken, voegen de onderzoekers twee fases toe aan de traditionele manier van trainen: elearning en een extra opdracht.

3. De studenten oefenen de procedure zelfstandig met behulp van een checklist en een video-opname. Ze oefenen totdat ze de procedure denken te beheersen.
4. Tot slot verrichten studenten de procedure op een instructeur. Die vertelt of ze het goed doen en geeft waar nodig suggesties voor verbetering.

Om te onderzoeken of de e-learning wat toevoegt, meten de onderzoekers na elke trainingsfase de self-efficacy beliefs van studenten. Hoeveel vertrouwen hebben ze dat ze de behandeling kunnen toepassen in de praktijk? Na fase 1 en 2 (de traditionele training) zijn hun self-effcicay beliefs inderdaad nog zwak: 30%. Maar na fase 3 (de e-learning) zitten hun self-efficacy beliefs op 75% en na fase 4 zelfs op 85%. Dat is heel hoog en betekent dat de studenten na de e-learning volop vertrouwen hebben in hun nieuwe vaardigheden.

Bij de eindmeting blijkt bovendien dat de studenten de osteopatische procedure goed beheersen. De onderzoekers melden namelijk dat in fase 4 nog maar 1 student echte fouten maakt. De overige 82 studenten doen het zo goed dat de instructeur hun geen suggesties voor verbetering hoeft te geven.

Aan de slag met e-learning

Veel trainingen stoppen na de oefening in de training. Als trainer kun je dan vaak best tevreden zijn. De deelnemers zijn actief aan het werk geweest en het lijkt erop dat ze de stof al aardig beheersen. Maar als het hierbij blijft, zullen de deelnemers weinig toepassen. Ze hebben er nog niet voldoende vertrouwen in. Het is dus belangrijk dat de deelnemers doorgaan met oefenen. Een elektronische leeromgeving biedt dan uitkomst.

Wil je aan de slag met e-learning? Ga het gewoon doen! Zelf zat ik er nogal tegenaan te hikken. Het leek me een heel gedoe om een elektronische leeromgeving te bouwen, maar dat is me meegevallen. Sterker nog, ik vind het nu best leuk om ermee bezig te zijn. Dit is hoe ik het heb aangepakt.

1. Nadruk op de inhoud

Ik wilde graag alles zelf doen en ben dus niet voor een fancy vormgeving gegaan. In de uitlegfilmpjes sta ik naast de flap-over te vertellen, net als in een training. Wanneer je filmpjes voorafgaand aan je training gebruikt, is dit niet de beste binnenkomer, want mensen gaan ook op de vorm af. Maar wanneer ze de filmpjes ná de training zien, kennen ze je al en vinden ze de vormgeving minder belangrijk. Ze zijn dan gemotiveerd door de inhoud.

2. Geluid is cruciaal

Het geluid is heel belangrijk. Mijn eerste batch filmpjes had ik zonder extra microfoon opgenomen. Ik had het zelf getest en vond het prima te verstaan, maar een deelnemer vertelde me dat het geluid op haar computer heel zacht was. Kennelijk werken niet alle computers hetzelfde. Daarom heb ik de filmpjes afgelopen maanden opnieuw opgenomen, dit keer met een extra microfoon. Ik heb ook twee lampen aangeschaft voor beter licht, maar daar ben ik nog niet tevreden over.

3. Zelf knippen en plakken

Ik gebruik Windows Moviemaker om filmpjes te knippen en ondertitelen. Dat leek me ingewikkeld, maar met wat uitleg op YouTube had ik het in een uurtje onder de knie. Nogmaals: het is niet fancy, maar wel functioneel.

4. Een goed platform

Als platform gebruik ik A new spring en daar ben ik erg tevreden over. Het kost wel even tijd om het onder de knie te krijgen, maar het is makkelijk in gebruik en ze hebben een geweldige helpdesk. Wanneer ik een vraag mail, heb ik vaak al binnen 3 uur antwoord. En het antwoord is ook altijd aardig (nooit: ‘Lees de manual, sukkel’, terwijl dat best wel eens aan de orde is).

Ook zo leren trainen?

Wil je ook zo leren trainen? Dan is de opleiding Train de trainer.