‘Een plenair rollenspel bij de start van de training? Véél te onveilig!’ Dat krijgt een trainer die bij ons de jaaropleiding volgt te horen van zijn ervaren collega’s. Terwijl hij bij ons geleerd heeft om dat wel te doen: na een korte aftrap de eerste deelnemer meteen voor de groep.
Dus vraagt de trainer me wat ik hiervan vind. Leer ik hem onveilig trainen? Ik vraag of hij het zelf onveilig heeft gevonden, zo snel iemand voor de groep. Nee, eigenlijk niet.
Het ligt eraan wat je als trainer doet
Hoe deelnemers een rollenspel aan de start van een training ervaren hangt af van de trainer. Er zijn veel momenten waarop je een rollenspel veilig of onveilig kunt maken door wat je doet en zegt.
❌ Als je zegt ‘Wie wil oefenen?’ wordt het onveilig.
💚 Als je zegt ‘Wie wil dit eens uitproberen’ wordt het veilig.
❌ Als je als trainer blijft staan tijdens het rollenspel wordt het onveilig.
💚 Als je tijdens de instructie en de feedback naast je deelnemer gaat zitten wordt het veilig.
❌ Als je in de nabespreking vraagt ‘Hoe ging het?’ en je deelnemer neutraal aanhoort wordt het onveilig.
💚 Als je in de nabespreking normaliseert dat het spannend was en meeleeft met je deelnemer wordt het veilig: ‘Zo’n baas, dat is toch ook niet te doen!’
❌ Als je een deelnemer heel lang laat proberen en het alsmaar slechter gaat wordt het onveilig.
💚 Als je stopt zodra het zienderogen fout gaat wordt het veilig.
❌ Als je tijdens een herkansing op afstand zit en je deelnemer laat aanmodderen en nieuwe fouten laat maken wordt het onveilig.
💚 Als je tijdens een herkansing meehelpt door te souffleren en stralend stopzet na zichtbaar succes wordt het veilig.
❌ Als je een rollenspel op zichzelf laat staan wordt het onveilig.
💚 Als je na het rollenspel aan de anderen vraagt: ‘Wat halen jullie hieruit? Welke tips helpen jullie ook, welke valkuilen herken je?’ wordt het veilig.
❌ Als je bij de start vraagt wie iets meegemaakt heeft dat hij wil oefenen en er allerlei verschillende situaties komen wordt het onveilig.
💚 Als je vooraf het kader schetst – we gaan het hebben over dít soort situaties – deelnemers binnen dit kader eigen voorbeelden geven en jij er daar eentje uitkiest, wordt het veilig.
❌ Als je vooraf theorie geeft, staat er meer op het spel en wordt het onveilig.
💚 Als je meteen begint met een rollenspel wordt het veilig.
❌Als je gewoon maar een rollenspel gaat doen zonder inbedding vooraf wordt het onveilig.
💚 Als je van meet af aan duidelijk maakt dat we gaan leren van de valkuilen en van het succes, dat daarna een uitleg volgt en dat daarna iederéén gaat oefenen wordt het veilig.
❌ Als je zelf veel globale complimenten geeft en veel tips wordt het onveilig.
💚 Als je precies benoemt waar de deelnemer iets heel effectiefs deed en op welk moment hij iets niet handigs deed wordt het veilig.
Waarom werken deze tips zo goed?
Voor deelnemers voelt een rollenspel vaak als een examen en zo wordt het soms ook begeleid. Deelnemers gaan om beurten voor de groep, stellen een persoonlijk leerdoel en krijgen daarop feedback van de anderen. En dan maar hopen dat ze het goed doen!
Maar een rollenspel bij de start van de training is niet bedoeld als individueel examen. Het is bedoeld als manier om de hele groep een mentaal plaatje te geven van de vaardigheid die ze gaan leren. Als je het rollenspel met dat doel voor ogen begeleidt haal je veel druk weg bij de deelnemer voor de groep. Die hoeft het niet goed te doen! Liever niet zelfs, want de groep leert ook – en misschien wel juist – van de fouten die ze zien. Die herkennen ze allemaal en dat helpt ze om door te krijgen waar het mis kan gaan.
De feedback gaat weliswaar over het gedrag van degene voor de groep, maar is herkenbaar voor iedereen. ‘Ja, dit zijn de valkuilen. Zo maakt iemand het ons lastig.’ En ook de herkansing is geen individuele uitdaging. Het is een manier om de hele groep te laten zien en ervaren hoe de goede aanpak eruitziet. Je helpt de deelnemer voor de groep dus volop en daarna volgt nog een heleboel: een uitleg, meer voorbeelden en vooral heel veel oefenen.
Ook zo leren trainen?
Wil je ook zo leren trainen? In onze Train de trainer opleiding leer je álles. En in de tweedaagse training Uitdagend starten leer je specifiek hoe je deze werkvorm goed begeleidt.
Heb je niets met en aan rollenspellen? Dan train je waarschijnlijk kennisgerichte of motorische vaardigheden. Ook dan wil je deelnemers meteen actief krijgen. Hoe je dat voor elkaar krijgt, leer je in de opleiding Trainersvaardigheden voor Experts van onze partner De Trainingexperts.