Slechte evaluatie – hoe reageer je?

Het is het eind van de training en je vraagt de deelnemers hoe ze de training hebben ervaren. Eén deelnemer was vrij stil en je hebt de hele dag je best gedaan om hem erbij te betrekken. Uitgerekend hij zegt dan dat hij de dag te theoretisch vond en moeite had om aan te haken! Hoe moet je daarop reageren?

Een slechte evaluatie

Het is nooit leuk wanneer deelnemers zeggen dat ze jouw training niet goed vinden. En een slechte evaluatie aan het einde van de training is extra zuur, want kun je er niets meer aan veranderen. Je kunt je daardoor behoorlijk genaaid voelen: ‘Kom je daar nú mee’?!’ Het ligt dan ook voor de hand dat je je teleurstelling laat merken: ‘Wat jammer dat je het nu pas zegt. Had het maar eerder gemeld, dat had ik er nog wat aan kunnen doen!’

Zo’n reactie op een slechte evaluatie is begrijpelijk, maar ze is om 2 redenen niet handig.

1. Verborgen verwijt

Het is niet effectief om zo te reageren op een slechte evaluatie, want de deelnemer voelt er een verwijt in: hij had eerder met zijn kritiek moeten komen. Dat klinkt als een trap na en zijn teleurstelling zal des te groter zijn. ‘Deze trainer luistert niet naar mij.’ ‘Bij deze trainer kom ik nooit meer terug!’ Met een beetje pech vertelt hij anderen naderhand hoe slecht hij jou en de training vond.

2. Niet eerlijk

Daarnaast is het niet eerlijk om van deelnemers te verwachten dat ze eerder met hun kritiek komen. De meeste deelnemers geven pas kritiek als je daar echt om vraagt. Dat komt doordat ze geen gelijkwaardige verhouding voelen met jou als trainer. In een training bepaal jij wat er gebeurt. Deelnemers hebben minder macht en zullen daarom vaak terughoudend zijn met hun kritiek – zeker wanneer ze denken dat de anderen de training wel goed vinden. Als iedereen enthousiast meedoet aan een oefening is het lastig om te zeggen dat je de zin er niet van inziet.

Vaak gaat een deelnemer die kritiek heeft op jouw training aan zichzelf twijfelen. ‘Misschien ligt het wel aan mij…’ ‘Misschien wordt het nog beter…’ ‘Misschien moet ik het maar laten lopen….’ Zo’n deelnemer trekt zich steeds meer terug en wordt steeds stiller. Pas aan het eind, bij een expliciete vraag van de trainer, ervaart hij de ruimte om zijn hart te luchten.

Moedig aan en erken

Teleurgesteld reageren op een slechte evaluatie werkt dus niet en is ook niet eerlijk. Hoe reageer je dan wel? Hoe zorg je ervoor dat je de relatie met de deelnemer herstelt en dat een slechte evaluatie niet de hele afsluiting van de training verziekt?

1. Maak het veilig voor de deelnemer

Richt je aandacht niet op je eigen gevoel, maar houd je hart bij de deelnemer. Dan kan je met hem meevoelen dat het spannend is om kritiek te geven.
• Bedank de deelnemer voor z’n commentaar. Laat zien dat je blij bent dat hij zijn mening uit.
• Vraag hoe de training voor hem was, zodat je kunt meeleven. Als zijn teleurstelling wel meeviel, is dat anders dan wanneer hij echt heeft zitten balen. In dat laatste geval kun je laten zien dat jij je dat aantrekt en dat is heel fijn voor de betreffende deelnemer.
• Houd het gesprek één op één. Voorkom dat anderen gaan reageren (‘wij vonden het wél een goede dag’), want daardoor voelt die deelnemer zich nog meer alleen staan.

2. Onderzoek wat je gedaan hebt

Vraag wat z’n teleurstelling heeft veroorzaakt. Wat heb jij gedaan? Wat maakte de training te theoretisch? Hierdoor neem je de deelnemer serieus en het is belangrijk voor jezelf, want daar kunt van leren. Als je weet wat je verkeerd gedaan hebt, kun je het een volgende keer anders aanpakken.

3. Maak zo nodig excuses

Weten wat je precies hebt gedaan, is ook belangrijk om te bekijken of je excuses moet maken. Als je echt iets verkeerd hebt gedaan, is dat het enige wat erop zit. Dat is vaak helend voor de deelnemer en ook voor jezelf.

Bij deze stap is het verleidelijk om uit te leggen waarom je gedaan hebt wat je deed: ‘Ik wilde eerst de theorie op een rijtje zetten en pas daarna oefenen.’ Maar dat werkt averechts: je geeft de deelnemer zo impliciet de boodschap dat hij het verkeerd ziet. Laat het daarom achterwege. Na afloop kun je altijd nog bekijken wat je belangrijk vindt en wat je wilt doen met de kritiek van de deelnemer.

4. Bedank en leef mee

Bedank de deelnemer nog een keer voor zijn mening en zeg eventueel nog een keer dat je het lullig vindt dat hij geen fijne training heeft gehad. Houd jezelf tegen als je er achteraan wilt zeggen ‘Maar ik kan er niks meer aan doen’, want dat is zó verleidelijk! Vaak reageert de deelnemer nu opgelucht en zegt hij zelf iets relativerends.

5. Heb er vrede mee

Voor deze deelnemer kun je nu niets meer doen. Richt je aandacht daarom helemaal op de andere deelnemers: wat willen zij kwijt? Geef hun net zoveel aandacht als de teleurgestelde deelnemer en laat de positieve feedback binnenkomen. Hierdoor kun je bij het afscheid alle partijen rechtdoen en zit je er niet als een geslagen vogeltje bij.

Wanneer je op deze manier reageert op een slechte evaluatie, herstel je de relatie met de deelnemer. Hij voelt zich gehoord en zal waarschijnlijk positiever terugkijken op de training. Bij de groep win je vaak aan respect. Je laat zien dat je niet omvalt van kritiek en er respectvol mee omgaat.

Thuis op de bank

Met deze 5 stappen reageer je professioneel op een slechte evaluatie. Geef jezelf daarvoor een dikke pluim! Als je eenmaal thuis bent, komen er waarschijnlijk andere gevoelens boven: boos op de deelnemer, boos op jezelf, angst dat je er niks van bakt of verdriet dat de deelnemer niet heeft gezien hoe jij je best hebt gedaan.

Dat is niet fijn, maar het hoort erbij. We zijn als mensen slecht geprogrammeerd om fouten onder ogen te zien. Wees daarom lief voor jezelf: ga een eind hardlopen, kijk een slappe film, stort je op chocolade of chips. En bel een collega. Die kan je gekwetste ego pamperen en je daarna helpen om te leren van de feedback. Meer over omgaan met fouten lees je in mijn blog Leer van je fouten.

Een slechte evaluatie voorkomen

Deelnemers vinden het altijd spannend om tijdens de training kritiek te geven. Daarom is het handig als jij de drempel voor ze verlaagt. Kijk tijdens een training dus goed rond hoe ze erbij zitten. Is iedereen echt aangehaakt en enthousiast aan het leren of heb je twijfels? In geval van twijfel is het handig om actief te checken hoe de deelnemer(s) de training ervaren. Dat kan in de groep maar ook onder vier ogen. Daarover lees je meer in mijn blog 3 pijlers van een geslaagde training.